Astronotların Vücut Değişimleri ve Nedenleri
Astronotlar uzayda bulundukları süre boyunca vücutlarında çeşitli değişikliklere maruz kalırlar. Bu değişikliklerin başlıca nedeni, yer çekimsiz ortamda vücut sıvılarının yukarıda toplanmasıdır. Bu durum nedeniyle astronotların baş bölgesi Dünya’dakinden daha büyük görünür.
Astronotlar, vücutlarında kas kaybını önlemek ve kemik yoğunluğunu korumak için her gün 2 saat zorunlu spor yapmak zorundadırlar. Bu egzersizler, uzaydaki yer çekimi eksikliğinin neden olduğu kas kaybını önlemeye yardımcı olur.
Türkiye’nin İlk Astronotu Gezeravcı’nın Deneyimi
Türkiye’nin ilk astronotu Gezeravcı, ISS’de geçirdiği süre boyunca kas kaybını önlemek ve vücut sıvılarının yer çekimi eksikliği nedeniyle üst kısımlarda birikmesini engellemek için özel egzersiz programları uyguladığını belirtmiştir. Gezeravcı, yüz çehresinin Dünya’dakinden daha şişkin göründüğünü ve bazı görme sorunları ile bağışıklık sistemi zayıflıkları yaşanabileceğini ifade etmiştir.
Gezeravcı, uzayda yaşamanın vücut üzerindeki etkilerini anlamak ve önlemler geliştirmek amacıyla Türk bilim insanlarının çalışmalarına katkıda bulunmak için de bazı araştırmalar yürütmektedir.
Uzayda Fiziksel Değişimler ve Zorluklar
Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM) Genel Müdürü Halit Mirahmetoğlu, uzayda geçirdiği süre boyunca astronotların karşılaşabileceği fiziksel değişimleri ve Dünya’ya döndüklerinde bekleyen zorlukları açıklamıştır.
Mirahmetoğlu’na göre, astronotların uzayda geçirdikleri süre arttıkça kas ve kemik erimeleri artmaktadır. Mikro yer çekimi nedeniyle iki hafta gibi kısa bir sürede bile astronotların kas kütlesi yüzde 20 oranında azalabilir. Ayrıca, kafa bölgesinde fazla kan birikmesi nedeniyle görme kaybı yaşanabilir. Uzun süreli uçuşlarda ise damar kalınlaşması ve iltihaplanma gibi problemler ortaya çıkabilir. Yer çekiminin etkisinden kurtulmaları nedeniyle omurilikler arasında mesafe artışı gerçekleşir ve bu da bel ağrılarına yol açabilir. Ayrıca, astronotların boyu uzayda iken 5 santimetreye kadar uzayabilir ancak yer çekimine döndüklerinde eski boyuna geri döner.
Uzay Ortamının Psikolojik Etkileri
Uzay ortamı ve kapalı alan, astronotların psikolojik problemler yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle, astronotlar uzaya çıkmadan önce psikolojik testlerden geçerler. Uzay Hareket Hastalığı gibi rahatsızlıkların ise uzun süreli görevlerde azaldığı gözlemlenmiştir.
NASA’nın Araştırmaları ve Önlemler
NASA, insan vücudunun uzay ortamına uyum sağlama sürecini araştırmak için 50 yılı aşkın süredir çalışmalar yürütmektedir. Astronotların sağlıklı kalmasını sağlamak amacıyla gerekli prosedürleri ve cihazları tasarlamaktadırlar.
Bu çalışmalar sonucunda astronotların uzayda geçirdikleri ilk günlerde rahatsızlıklar yaşayabildiği ortaya çıkmıştır. Ancak günümüzde astronotlar, kısa bir kontrol ve dinlenme sürecinin ardından birkaç gün içinde günlük yaşamlarına geri dönebilmektedirler.
Uzayda yaşamanın insan vücudu üzerindeki etkilerini anlamak ve bu etkilere karşı önlemler geliştirmek amacıyla sürekli olarak araştırmalar yapılmaktadır.